Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το ανοσοποιητικό σύστημα της γυναίκας, η άμυνα του οργανισμού της δηλαδή, επηρεάζεται με αποτέλεσμα να είναι πιο ευάλωτη σε ορισμένα λοιμώδη νοσήματα, όπως η εποχική γρίπη.
Για τις λοιμώξεις αυτές υπάρχουν εμβόλια που μπορούν να τις προλάβουν και να προστατεύσουν την έγκυο και το μωρό της.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, η ιδιαίτερη κατάσταση του οργανισμού της εγκύου επιβάλλει αυτά να γίνονται με προσοχή και πάντα σε απόλυτη συνεννόηση με το γιατρό της.
Τι πρέπει να γνωρίζουμε, λοιπόν;
Tα εμβόλια μειώνουν είτε τη μεταδοτικότητα των νοσημάτων είτε τη βαρύτητα των συμπτωμάτων.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η γυναίκα βρίσκεται σε μία περίοδο ανοσοτροποποίησης ή ανοσοκαταστολής, δηλαδή ο οργανισμός της είναι πιο ευάλωτος σε ορισμένες καταστάσεις. Μια από αυτές είναι η ευκολία με την οποία μπορεί να νοσήσει από μεταδοτικά νοσήματα αλλά και η αυξημένη βαρύτητα με την οποία θα εκδηλωθούν τα νοσήματα αυτά.
Επιπλέον, το νεογνό έχει ανώριμο ανοσοποιητικό σύστημα. Από την άλλη, ο βασικός εμβολιασμός ξεκινά όχι νωρίτερα από την ηλικία των 2 μηνών, αφήνοντας τους μικρούς μας φίλους μέχρι τότε ευάλωτους σε διάφορες λοιμώξεις όπως αυτή του κοκκύτη, που μάλιστα σε αυτή την ηλικία είναι πιο συχνές και πιο σοβαρές. Με τον εμβολιασμό μεταφέρονται προστατευτικά αντισώματα στο έμβρυο μέσω του πλακούντα, που το προστατεύουν τους πρώτους μήνες της ζωής του, όταν είναι πολύ ευάλωτο.
Άρα, συστήνεται ισχυρά ο εμβολιασμός των εγκύων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης με σκοπό:
- Να μη νοσήσει η έγκυος, γιατί πολλές φορές η θεραπεία και το αποτέλεσμα δεν είναι τα προσδοκώμενα.
- Να μη μεταδοθεί από την έγκυο στο έμβρυο η λοίμωξη, η οποία μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην υγεία του.
- Να προστατεύσουμε το νεογέννητο από τη συγκεκριμένη λοίμωξη για τους πρώτους μήνες της ζωής του μέχρι να ξεκινήσει τους εμβολιασμούς.
Τα ασφαλή εμβόλια
Όμως, παρά τη σημασία που έχει ο εμβολιασμός στην εγκυμοσύνη, υπάρχει μια διάχυτη ανησυχία ότι το εμβόλιο μπορεί να κάνει κακό στο έμβρυο ή την έγκυο. Είναι γεγονός ότι δεν είναι όλα τα εμβόλια ασφαλή για χορήγηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Τρία εμβόλια έχουν πιστοποιηθεί από ελληνικούς και διεθνείς οργανισμούς σαν ασφαλή για τη χορήγηση την ιδιαίτερη αυτή περίοδο και συνιστώνται να γίνονται από το πρόγραμμα εμβολιασμού του Υπουργείου Υγείας.
Το ένα εμβόλιο είναι το ενέσιμο εμβόλιο της εποχικής γρίπης. Είναι γνωστό από το διαδίκτυο και τα ΜΜΕ σοβαρότητα των συμπτωμάτων της απλής γρίπης τόσο σε υγιές άτομο όσο και σε άτομο ανήκει στις ειδικές ομάδες πληθυσμού αυξημένου κινδύνου, όπως οι έγκυες.
- Το εμβόλιο της γρίπης μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε τρίμηνο της εγκυμοσύνης αρκεί να είναι η περίοδος εμβολιασμού για την εποχική γρίπη.
Το άλλο εμβόλιο είναι του τέτανου, διφθερίτιδας ακυτταρικό κοκκύτη (Tdap), το οποίο στην Ελλάδα κυκλοφορεί μαζί με το εμβόλιο της πολυομυελίτιδας. Αυτό γίνεται για την πρόληψη του κοκκύτη στα νεογέννητα. Ο κοκκύτης στα νεογέννητα μπορεί να έχει βαριά κλινική εικόνα και πολλές φορές αρκετά δυσμενή έκβαση.
Ειδικότερα, το 90% των θανάτων από κοκκύτη αφορούν βρέφη ηλικίας μικρότερης των 6 μηνών που δεν έχουν ολοκληρώσει το βασικό εμβολιασμό.
Σημαντική είναι φυσικά και η προστασία που παρέχει το συγκεκριμένο εμβόλιο και για τις άλλες νόσους που αφορά, τόσο στην έγκυο όσο και το έμβρυο/νεογνό.
- Το εμβόλιο για τον κοκκύτη συστήνεται στο τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης ώστε ο οργανισμός της μητέρας να παράγει υψηλό αριθμό αντισωμάτων τα οποία θα μεταφερθούν στο έμβρυο μέσω του πλακούντα, αλλά και αργότερα μέσω του μητρικού θηλασμού, με σκοπό να το προστατεύσουν μέχρι και το δεύτερο μήνα ζωής οπότε και θα αρχίσει ο βασικός εμβολιασμός του βρέφους.
Το τελευταίο εμβόλιο που είναι πιο επίκαιρο από ποτέ είναι το εμβόλιο έναντι της νόσου COVID-19. Συστήνεται ο εμβολιασμός των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας που σχεδιάζουν εγκυμοσύνη, ή είναι έγκυες, ή έχουν μόλις γεννήσει, και με αναμνηστική δόση.
Υπάρχουν δεδομένα που συνηγορούν υπέρ της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας των εμβολίων, πάντα σε συνάρτηση με την αυξημένη πιθανότητα σοβαρής νόσησης κατά την κύηση.
Η Ελληνική Μαιευτική και Γυναικολογική Εταιρεία συστήνει τον εμβολιασμό έναντι του SARS-CoV-2, όλων των εγκύων γυναικών, ανεξάρτητα από το τρίμηνο, κατά προτίμηση με mRNA εμβόλια. Σύμφωνα με την εταιρεία, αν και το μεγαλύτερο ποσοστό των προσβεβλημένων γυναικών (73%) παραμένει ασυμπτωματικό, σε περίπτωση συμπτωματικής νόσου ο κίνδυνος σοβαρής νόσου και εισαγωγής σε ΜΕΘ είναι μεγαλύτερος σε σχέση με τις μη εγκύους αναπαραγωγικής ηλικίας , όπως αυξάνει επίσης και ο κίνδυνος για μηχανικό αερισμό. Επιπλέον, η μητρική λοίμωξη έχει δυνητικά δυσμενή επίδραση και στην έκβαση της κύησης, αυξάνοντας τον αριθμό των πρόωρων τοκετών.
Στο πλαίσιο αυτό, συστήνεται ο εμβολιασμός όλων των εγκύων και ειδικότερα εκείνων με αυξημένο κίνδυνο έκθεσης (π.χ. υγειονομικό προσωπικό) ή με συννοσηρότητες, όπως σακχαρώδη διαβήτη, καρδιολογικά και αναπνευστικά νοσήματα, παχυσαρκία κ.α.
- Επιλογή εμβολίου Προτείνεται η χρήση εμβολίων τεχνολογίας m-RNA για την κύηση, χωρίς όμως να αποκλείονται και οι άλλοι τύποι σκευασμάτων. Όπου δε διατίθεται ή αντενδείκνυται η χορήγηση m-RNA εμβολίου, συστήνεται η χορήγηση εμβολίου με ιικό φορέα. Δεν απαγορεύεται ο εμβολιασμός με οποιοδήποτε τύπο εμβολίου των γυναικών που θηλάζουν, συνεπώς ο μητρικός θηλασμός δεν πρέπει να επηρεάζει το χρονοδιάγραμμα του εμβολιασμού. Τα μητρικά αντισώματα SARS-CoV-2 που δημιουργούνται μετά τον εμβολιασμό, περνούν στο μητρικό γάλα και προσφέρουν παθητική ανοσία στο νεογνό, ενώ μπορούν επίσης να διαπεράσουν τον πλακούντα και να προσφέρουν προστασία στο έμβρυο.
- Χρόνος χορήγησης. Η Ελληνική Μαιευτική και Γυναικολογική Εταιρεία συστήνει τον εμβολιασμό έναντι του SARS-CoV-2, όλων των εγκύων γυναικών, σε όλα τα τρίμηνα, κατά προτίμηση με mRNA εμβόλια. Στα αρχικά στάδια της κύησης, ο εμβολιασμός με δύο δόσεις εξασφαλίζει τη μέγιστη προστασία στη μητέρα, μειώνοντας την πιθανότητα νοσηλείας ή θανάτου λόγω COVID-19, ενώ μειώνει και την πιθανότητα πρόωρου τοκετού ή άλλων επιπλοκών της κύησης. Όταν ο εμβολιασμός γίνεται αργά στην κύηση, τα επίπεδα των εμβρυικών ή των νεογνικών αντισωμάτων είναι υψηλότερα, ωστόσο αυτό το όφελος αντισταθμίζεται από το όφελος που προκύπτει για το έμβρυο και τη μητέρα όταν ο εμβολιασμός γίνεται νωρίς.
Υπάρχουν και άλλα εμβόλια που μπορούν να χορηγηθούν με ασφάλεια στην εγκυμοσύνη, αλλά αυτά εξατομικεύονται κατά περίπτωση. Τέτοια είναι για την ηπατίτιδα Α, για την ηπατίτιδα Β, για τον πνευμονιόκοκκου, για το αιμόφιλο ινφλουέντζας κ.ά. Γενικά η συζήτηση με το θεράποντα ιατρό θα δώσει την καλύτερη λύση για το ποια εμβόλια χρειάζεται να γίνουν.
